Μπαουχάους: Όταν η Τέχνη συνάντησε την καθημερινότητα

   Σαν σήμερα γεννήθηκε στις 18 Μαΐου του 1883 ο Βάλτερ Γκρόπιους, ο γερμανός αρχιτέκτονας και ιδρυτής της σχολής Μπάουχαους, που επέδρασε καταλυτικά στην εξέλιξη της σύγχρονης τέχνης, ιδιαίτερα της αρχιτεκτονικής και του βιομηχανικού σχεδιασμού.

   Ο Βάλτερ Ούλμπριχτ, ο σταλινικός ηγέτης της Ανατολικής Γερμανίας επί δύο δεκαετίες, μισούσε το σχεδιαστικό στυλ του Μπάουχαους και το χαρακτήρισε «έκφραση της κοσμοπολίτικης οικοδόμησης» που ήταν «εχθρική προς τον λαό» και την «εθνική αρχιτεκτονική κληρονομιά», καθώς οι αρχιτέκτονες και οι καλλιτέχνες του Μπάουχαους πίστευαν ότι ήταν εφικτή και αναγκαία μια σύνθεση των εθνικών παραδόσεων με τις διεθνείς εξελίξεις.

  Ο Βάλτερ Γκρόπιους επεδίωξε να καταρρίψει το όριο μεταξύ των καλλιτεχνών και των βιομηχανικών σχεδιαστών και να συγκεράσει καλές και εφαρμοσμένες τέχνες σε ένα ενιαίο στυλ, το Μπάουχαους, το οποίο αποτέλεσε την επιτομή της καλλιτεχνικής πρωτοπορίας της εποχής του. Ουσιαστικά το Μπάουχαους είχε ως στόχο να αλλάξει την κοινωνία μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και να αναζητήσει ένα νέο τρόπο ζωής.

  Οι βασικές αρχές του Μπάουχαους ήταν η απλότητα, η λειτουργικότητα και η χρηστικότητα, με ιδιαίτερη έμφαση στις γεωμετρικές φόρμες και στο χρώμα. Απέρριπτε κάθε περιττό διακοσμητικό στοιχείο, θεωρώντας πως τα ίδια τα υλικά εμπεριέχουν ένα είδος φυσικής και εγγενούς διακοσμητικής αξίας και ικανότητας.     Επιδίωξη ήταν η αναβάθμιση των προϊόντων μαζικής παραγωγής (έπιπλα, συσκευές, οικιακά αντικείμενα) αλλά και της κατοικίας συνολικά. Ως εργαστήριο ιδεών και υλικών, οραματίστηκε, και υλοποίησε τις ιδέες του στα πράγματα που περιβάλλουν τον άνθρωπο στον χώρο του: από τα έπιπλα γραφείου και τις περίφημες καρέκλες του, κι από τα ρολόγια τοίχου μέχρι τις καφετιέρες, όλα, ακόμα και τα παιδικά παιγνίδια, συνυπήρχαν αρμονικά σε συνομιλία με το οικοδόμημα, σε κατασκευές, που συνέδεαν τον χώρο με τις ανάγκες και το σχήμα με τη χρήση.

   Το Μπάουχαους ως Σχολή Τέχνης γεννήθηκε με μια διακήρυξη που συνέταξε το 1919 ο 36χρονος τότε Γκρόπιους, με την οποία ανήγγειλε την ίδρυση μιας νέας σχολής τέχνης, αρχιτεκτονικής και σχεδίου στη Βαϊμάρη, σκοπός της οποίας ήταν «να καταρρίψει το αλαζονικό όριο που χωρίζει τον χειροτέχνη από τον καλλιτέχνη, να επιτύχει μια νέα ενότητα μεταξύ τέχνης και τεχνολογίας και να συλλάβει και δημιουργήσει το νέο κτήριο του μέλλοντος». Στο μανιφέστο του 1919, ο Γκρόπιους ξεκινά με τη φράση «Απώτατος στόχος κάθε δημιουργικής δραστηριότητας είναι το κτίριο».

    Η κεντρική ιδέα της σχολής, ήταν η χρήση της τεχνολογίας για καλλιτεχνικό σκοπό, οραματιζόμενη να αποτελέσει μια ενιαία σχολή, τόσο στην αρχιτεκτονική όσο και στις καλές Τέχνες έχοντας ως βασική αρχή το ανοιχτό μυαλό μπροστά στις νέες προκλήσεις της τότε εποχής και ειδικά η προσέγγιση τους πιο πρακτικά παρά θεωρητικά. Ενώ οι ακαδημίες τότε, είχαν σταματήσει τα εργαστηριακά μαθήματα, η σχολή τα επανέφερε. Σε αυτή δίδαξαν επιφανείς καλλιτέχνες του 20ού αιώνα, παρόλο που το διάστημα λειτουργίας της ήταν μικρό χρονικά.
   Η σχολή αναπτύχτηκε σε τρεις πόλεις της Γερμανίας, τη Βαϊμάρη από το 1919 έως το 1925, το Ντεσάου από το 1925 έως το 1932 και το Βερολίνο από το 1932 έως και το 1933. Ο Γκρόπιους, που ίδρυσε τη σχολή στη Βαϊμάρη το 1919, ήταν διευθυντής από το 1919 ως το 1928. Στη συνέχεια, ακολούθησαν οι Χάνες Μέγιερ από το 1928 ως το 1930 και ο Μις βαν ντερ Ρόε από το 1930 ως το 1933.

   Κάτω από έντονες πολιτικές πιέσεις, η σχολή του Ντεσάου έπαψε να λειτουργεί το 1932. Λειτούργησε εκ νέου στο Βερολίνο, με πρωτοβουλία του βαν ντερ Ρόε, μέχρι το καλοκαίρι του 1933 ως ιδιωτικό «Ανεξάρτητο Εκπαιδευτικό και Ερευνητικό Ινστιτούτο». Μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Αδόλφο Χίτλερ το 1933, σημειώθηκε η οριστική παύση λειτουργίας της σχολής Μπαουχάους. Το Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα είχε αντιταχθεί στο Μπαουχάους σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του '20, καθώς το εκλάμβανε ως ένα μέτωπο κομμουνιστών, ειδικά επειδή πολλοί Ρώσοι καλλιτέχνες αναμίχθηκαν με αυτό.

   Η σφραγίδα του Μπαουχάους στην αρχιτεκτονική εξωτερικού και εσωτερικού χώρου καθώς και στα καθημερινά χρηστικά αντικείμενα κατάφερε να αλλάξει τον τρόπο ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Τα πάντα γύρω μας, από την κατασκευή και τον σχεδιασμό των διαμερισμάτων μας ως τα έπιπλα και τα αξεσουάρ, φέρουν κάτι από την υπογραφή του Μπάουχαους. Πολλά από τα χαρακτηριστικά προϊόντα του σχεδιάζονται και κυκλοφορούν απαράλλακτα ως σήμερα: οι ταπετσαρίες, τα υφάσματα, τα φωτιστικά και οι διάσημες μεταλλικές πολυθρόνες.

Πηγή: tvxs